Ukoliko bi se primenilo ekološko plavljenje šumskog kompleksa Bosutskih šuma i povećao broj svinja gajenih u ovim šumama u Vojvodini (Srbija) zajedno sa integralnim upravljanjem i uspostavljanjem zaštićenog područja, povećala bi se vrednost četiri najvažnije ekosistemske usluge ovog područja, koje se nalazi na tromeđi Srbije, BiH i Hrvatske: proizvodnja drveta, odbrana od poplava, proizvodnja svinjskog mesa i zaštita biodiverziteta, pokazala je studija slučaja: Predstavljanje ekosistemskih usluga sa valorizacijom na području Bosutskih šuma – integracija biodiverziteta i ekosistemskih usluga uz korišćenje i upravljanje prirodnim resursima.
Studiju je pripremio Pokrajinski zavod za zaštitu prirode Vojvodine, uz podršku Otvorenog regionalnog fonda za Jugoistočnu Evropu – projekta biodiverzitet (ORF-BD), koji sprovodi Nemačka organizacija za međunarodnu saradnju (GIZ), a finansira Savezno ministarstvo za ekonomsku saradnju i razvoj Nemačke (BMZ). Studijom se obrađuju četiri osnovne dobrobiti od prirode, tj. ekosistemske usluge, koje Bosutske šume pružaju i od kojih zavisi bezbednost od poplava, trajnost prihoda u šumarstvu, očuvanje prirode i dobrobit lokalnog stanovništva.
Cilj projekta bio je prikazivanje mogućnosti povećanja kvalitativnih i kvantitativnih dobrobiti, uvođenjem integralnog planiranja i višenamenskog korišćenja ovog područja.
Prihod od tradicionalnog uzgoja svinja mogao bi da se uveća između deset i četrnaest puta. Studija je, takođe, pokazala da bi integralno planiranje doprinelo smanjenju sanitarne seče usled nedovoljno vode za 30 do 50 odsto, a dobit u proizvodnji drveta bi se takođe proporcionalno uvećala. Šumska retenzija mogla bi da prihvati između 100 i 200 miliona kubnih metara vode, što bi bila izuzetna dobrobit u odbrani od poplava. Inače, ovo područje je 2014. godine bilo veoma teško pogođeno poplavama, koje su tada nanele znatne materijalne gubitke i štetu.
Sa povećanjem broja svinja u Bosutskim šumama (od pet do sedam puta) i većom količinom prihrane došlo bi do povećanja prihoda od tradicionalnog stočarstva za 10-14 puta. Pored toga, kvalitet i ukus dobijenog mesa bio bi bolji u odnosu na meso svinja uzgojenih na farmi.
U okolini Bosutskih šuma, stočarstvo je nekada bilo glavna delatnost. Krajem XIX veka, na ovom području bilo je čak 100.000 svinja. Posle Drugog svetskog rata taj broj je smanjen na 30 do 50 hiljada, da bi ih danas bilo manje od hiljadu (video: TV Aljazeera Balkans – Odumire svinjarstvo u Bosutskim šumama).
Biće unapređen ekološki status, broj jedinki i populacija planktonske zajednice, devet biljnih i jedanaest životinjskih vrsta izdvojenih kao najvažnije za šest tipova staništa i povećaće se prostor koji one naseljavaju. Kako odabrane vrste predstavljaju tzv. kišobran vrste, očekuje se da će navedeno poboljšanje imati pozitivan efekat i na sveukupan biodiverzitet ovog područja.
Očekuje se poboljšanje i brojnih drugih ekosistemskih usluga (prečišćavanje vode i vazduha, regulacija zastupljenosti divljači, ublažavanje klimatskih promena, sticanje uslova za razvoj turizama, poboljšanje izgleda okoline, doprinos oprašivanju i kontrola štetočina), ali one neće biti merene.
Najveći kompleks šuma hrasta lužnjaka u Srbiji
Šume u aluvijalnoj ravni reka Save, Bosuta i Studve, omeđene naseljima Jamena, Morović, Višnjićevo, Bosut i Sremska Rača, predstavljaju najveći kompleks šuma hrasta lužnjaka u Srbiji. Sa Spačvanskim šumama u Republici Hrvatskoj čine najveću prostornu i funkcionalnu celinu šuma hrasta lužnjaka u Evropi i Panonskoj niziji.
Promene u hidrološkom režimu doprinele su povećanom sušenju šuma, sa učestalim sanitarnim sečama, dok je nivo podzemnih voda znatno niži od optimalnog.
Nepovoljan status divljih biljnih i životinjskih vrsta u nizijskim šumama ugroženim sušenjem, gubitak prihoda u šumarstvu i ugroženost naselja i oranica poplavama zahtevaju jedinstveni pristup rešavanju ovih problema. Istovremeno, potrebno je imati u vidu mogućnosti povećanja dobrobiti koju Bosutske šume mogu da pruže.
Tri preporuke
Imajući u vidu opštu dobrobit koja je predviđena kroz navedene mere, nalazi studije dostavljeni su donosiocima odluka u cilju daljeg zagovaranja podrške integralnom upravljanju i multifunkcionalnom korišćenju područja Bosutskih šuma.
Dve osnovne preporuke koje proizilaze iz studije su da Bosutske šume treba koristiti kao šumsku retenziju na području do 10.000 hektara i da broj svinja u šumama treba povećati sa postojećih hiljadu na pet do sedam hiljada jedinki, što bi dalo značajan doprinos održivom razvoju ovog područja kao i odgovornijem korišćenju raspoloživih prirodnih resursa.
Preporučuje se i međusektorska i prekogranična saradnja i formiranje zaštićenog područja (Parka prirode Bosutske šume).
Ovaj sadržaj kreirao je:
Otvoreni regionalni fond za Jugoistočnu Evropu – projekat biodiverzitet (ORF-BD) Nemačke organizacije za međunarodnu saradnju (GIZ)
Sedište projekta – Sarajevo, Bosna i Hercegovina
Detaljnije na: DW priča o neizvesnoj budućnosti uzgoja svinja u Srbiji